De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) stapt opnieuw naar de rechter om de provincie Noord-Holland te dwingen staalfabrikant Tata Steel strenger aan te pakken. Het is de tweede rechtszaak in korte tijd die de inspectie heeft aangespannen tegen de provincie, dit keer om ervoor te zorgen dat de fabrikant de uitstoot van stikstofoxiden (NOx) gaat beperken.
Daarnaast eisen omliggende gemeenten snel concrete maatregelen, na de publicatie van een verontrustend rapport dinsdag van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) over de zogeheten grafietregens.
Staalfabrikant Tata Steel ligt al lange tijd onder vuur vanwege overlast, de uitstoot van schadelijke stoffen en het mogelijk overtreden van Europese normen. Door de uitkomsten van het RIVM-onderzoek en de nieuwe rechtszaak die de inspectie heeft aangespannen wordt de druk op de provincie, die toezicht moet houden op Tata Steel, en de staalfabrikant verder opgevoerd om drastische maatregelen te nemen.
De omliggende gemeenten en bewoners klagen al jaren over overlast, maar afgelopen zomer veroorzaakten aanhoudende stofexplosies grote onrust. Uit het onderzoek van het RIVM blijkt nu dat deze zogeheten grafietregens zeer schadelijk zijn voor jonge kinderen. De stofexplosies van Tata Steel bevatten zware metalen, zoals lood, mangaan en vanadium – zeer zorgwekkende stoffen, aldus het RIVM.
Het RIVM schrijft dat ‘langdurige (lage) blootstelling aan lood leidt tot neurologische ontwikkelingsstoornissen’. ‘Voor deze effecten zijn kinderen het gevoeligst omdat hun hersenen en zenuwstelsel nog in ontwikkeling zijn.’ Kinderen zijn volgens het RIVM ‘de hoogst blootgestelde groep’, daarom richtte het onderzoek zich niet op volwassenen.
De stofexplosies worden veroorzaakt door het bedrijf Harsco, dat op het terrein van Tata Steel restproducten verwerkt, waarbij geregeld enorme stofwolken vrijkomen. Onlangs heeft een groep verontruste bewoners, de stichting IJmondig, een advocaat ingeschakeld om ervoor te zorgen dat de provincie Noord-Holland harder optreedt tegen Tata Steel. Als de provincie desondanks besluit niets te doen, stapt ook deze stichting naar de rechter.
Woensdag debatteert de Tweede Kamer over de aanhoudende overlast van Tata Steel en de gezondheidsrisico’s voor de bewoners in de omgeving van de staalfabriek. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat heeft inmiddels een onderzoek gelast naar de manier waarop de provincie Noord-Holland handhaaft, toezicht houdt en de vergunningen heeft verleend, zo schreef ze onlangs aan de Tweede Kamer.
Europese norm overschreden
De rechtszaken die de Inspectie Leefomgeving en Transport, dat onder het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat valt, nu heeft aangespannen tegen de provincie gaan ook over de aan Tata Steel verleende vergunningen. De inspectie vindt dat Tata Steel met toestemming van de provincie te veel stikstofoxiden (NOx) uitstoot en wil via de rechter afdwingen dat de milieuvergunning wordt aangepast. Het gaat om de uitstoot van de pelletfabriek, de grootste bron van stikstofoxide in Noord-Holland, met drieduizend ton per jaar.
Bij een andere fabriek van Tata Steel worden volgens de inspectie zelfs de Europese normen voor de uitstoot van stikstofoxiden overschreden. Ook hierover heeft de ILT een rechtszaak aangespannen, omdat de provincie toestaat dat de fabrikant de Europese norm overschrijdt. Eerder liet Tata Steel weten dat de Europese norm moet worden gezien als ‘een richtinggevende waarde’, waarvan bijvoorbeeld mag worden afgeweken als het te duur is. Tata Steel geldt in Nederland als de grootste industriële uitstoter van stikstofoxide. Volgens de Gezondheidsraad in Nederland leidt de uitstoot van NOx tot het voortijdig overlijden van 2.600 mensen per jaar.
De dorpsraad van Wijk aan Zee zegt in een reactie het RIVM-rapport ‘zeer heftig’ te vinden. ‘Dit betekent dat het echt op moet houden’, aldus Linda Valent namens de dorpsraad. ‘Er moet een plan komen van Tata Steel waardoor het onmiddellijk stopt, en niet binnen tien jaar. Die troep moet echt weg.’ De gemeenten Velsen, Beverwijk en Heemskerk noemen het ‘onaanvaardbaar dat onze (jonge) inwoners aan deze regens worden blootgesteld’.
Tata Steel stuurde dinsdag direct na de publicatie van het RIVM-rapport een bericht rond dat ‘per direct extra maatregelen’ worden genomen om de grafietuitstoot in de omgeving ‘maximaal’ te voorkomen. Al eerder is de bouw van een beschermende hal in gang gezet, om het verwerkingsproces van Harsco af te schermen, en zal het productieproces worden aangepast.
De provincie Noord-Holland heeft de afgelopen periode met dwangsommen geprobeerd het bedrijf onder druk te zetten, maar desondanks ging de uitstoot van grafietregens gewoon door. In een reactie op het RIVM-rapport zegt verantwoordelijk gedeputeerde Adnan Tekin dat de provincie de ‘handhavingsacties nog verder gaat opschroeven’ en de ‘inwoners zo goed mogelijk’ gaat bijstaan.